چگونه انشابنویسیم

برای شروع لازم است با همت و قدرت تصویر مبهم و پرغبار کلاس های انشا، که فقط در آن فصل ها توصیف می شود و فایده حیوانات نوشته می شود، کاملاً محو شود و طومار کهنه و رنگ و رو رفته «علم بهتر است یا ثروت» را بدریم و طرحی نو دراندازیم. طرحی که برای دانش آموز ایرانی قرن بیست و یکم شایسته باشد. از این رو چند عملکرد ارائه می شود:

۱) ابتدا لازم است یک یا دو جلسه دانش آموزان با اصول اولیه نگارش از قبیل؛ حاشیه گذاری، رعایت فاصله خطوط، رعایت علامت های دستوری و غلط های املایی و موارد ساده اما، مهم آشنا شوند تا نوشته آنها شلوغ نباشد و معلم باید بداند اهمیت ندادن به ظاهر نوشته سبب می شود دانش آموزان به محتوای نوشته خود هم بها ندهند.

۲) دانش آموزان به علت عدم آموزش معمولاً از نوشتن دلهره دارند در نتیجه از آن طرفه می روند، پس باید آن قدر آزاد باشند تا هرگونه مطلبی، که خودشان می خواهند بنویسند.

۳) معلمان در ابتدای سال تحصیلی، حداقل ۲۰ موضوع انشا در اختیار دانش آموزان قرار دهند تا آن ها دیدی وسیع نسبت به موضوع پیدا کنند و در هر هفته درباره یک موضوع بنویسند.

۴) در یک یا چند جلسه داستان های کوتاه، جذاب و آموزنده و یا حتی طنز در اختیار دانش آموزان گذاشته شود، یا برای آنها خوانده شود، تا برداشت خود را از آن ها بنویسند.

۵) از بعضی حکایت ها فقط برای «بازگویی» استفاده کنند تا دانش آموزان صحبت کردن در جمع و چگونگی ادای مطالب را یاد بگیرند. یا برخی از داستان های نیمه تمام را به کمک قوه تخیل خود تکمیل نمایند و سپس بازگو کنند.

۶) به دانش آموزان اجازه دهیم در گروه های دو یا سه نفری با هم مشورت کنند، قطعاً، بهتر گفتن باعث بهتر نوشتن است، البته حکایت یا موضوع اگر کمی پیچیده یا نیمه تمام باشد، برای مشورت بهتر است.

۷) لازم است در هر نوبت حداقل، یک شعر کوتاه و جذاب طنز در اختیار دانش آموزان قرار گیرد تا حکایت شیرین آن را استخراج و بازنویسی نمایند.

۸) چه خوب است به دانش آموزان در هر ترم حداقل، یک کار تحقیقی ساده و در عین حال بسیار مهم و مؤثر واگذار شود تا در موردش بنویسند. بیشتر آموزگاران نوشتن انشا در زمره تکالیف نگریسته و در پایان این ساعت درس موضوعی را برای نوشتن انشا مطرح می کنند و برای جلسه بعد منتظر نوشتن انشا از سوی دانش آموزان می شوند. چون دانش آموزان خود قادر به نگارش نیستند لاجرم به اولیای خود متوسل شده از آنها حتی نه به عنوان کمک ؛ بلکه کسی که باید متن انشا را بصورت کامل برای آنها دیکته نمایند نگاه می کنند که این امر برای ما نیز در دوره تحصیل بارها اتفاق افتاده و چه بسیار کودکانی که برای نوشتن انشا توسط اولیا سرخورده و تنبیه شده اند , و صدمات جبران ناپذیری را تحمل نموده اند که حاصل ایـن شیـوه نـگارش ها در بـررسـی هایی فعلی و بروندادهای این مدارس که همان فارغ التحصیلان هستند که با مدارک بالا قادر به نوشتن خواسته های خود در قالب جملات و بصورت مکتوب نیستند.

انشاهای نوشته شده در منزل , چون توسط اولیا یا افرادی بوده که از نظر سطح علمی بالاتر از دانش آموزان است , در سطح بالای گروه سنی وی بوده و حتی محتوا و کلمات نوشته شده برای دانش آموزان قابل تفهیم نیست. این روند موجب نارضایی اولیا نیز می گردد, این نوع انشاها حتی در حین قرائت چندان مورد توجه دانش آموزان دیگر کلاس قرار نمی گیرد.

چگونه انشا بنویسید

           تناسب , اندازه و کیفیت استفاده از لغات مطابق گنجینه لغات و سایر مسایل رعایت و مدنظر قرار گیرد و حتی چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سنی شان آموزش داده شوند , حتی چندین مورد از انشاهای سوم ابتدایی های سال قبل خوانده شود این آموزش ها با توجه به توانایی و ذوق و سلیقه هـر معلـم و دیـدگاه وی می تـواند گوناگون باشد اما از نظر ما می تواند بدین گونه باشد:

1- موضوعی برای انشا انتخاب می شود باید کاملاً واضح و محدود و توضیحات را در خصوص آن موضوع را ارائه داد.

2- چگونگی ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزایش کمیت جمله ها آموزش داده شود.

3- تصاویری که در اختیار دانش آموزان قرار دهیم و از آنها بخواهیم در مورد تصاویر چند سطری برای ما بنویسند.

4- جملات درهم ریخته را با اندازه های متفاوت در اختیار آنها قرار داد تا آنها کامل نمایند.

5- پاکیزه نویسی , رعایت اصول نگارش و علائم سجاوندی در پایه ابتدایی , چگونگی تنظیم ساختار انشا و پیش نویس و پاکنویس نیز مورد تایید و پیگیری قرار گیرد.

انواع انشا 

1- انشای توصیفی 2- خاطره نویسی3- داستان نویسی4- انشا شفاهی 5- نامه نگاری

راه هایی پیشنهادی برای نگارش انشا

با توجه به دیدگاه و مطالعاتی که انجام شد چندین راه برای فعال شدن و علاقه نشان دادن دانش آموزانی که در درس انشا پیشنهاد شد که در وهله اول تصمیم گرفتیم که :

- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگیرد حتی اگر 3 الی 4 سطر هم نباشد.

- بعد از نوشتن انشا معلم کلیه انشاها را بررسی نماید و با قید تاریخ و امضا تا تغییر متن به حداقل برسد.

- اگر زمانی بعد از نوشتن متن های انشا می باشد , یکی یکی از دانش آموزان را می خواهیم تا انشا خود را بخوانند.

- چون پرورش تخیل در کودکان خیلی عالی است بنابراین سعی شود به داستانهای خیالی و فضایی علاقه فراوان دارند موضوعات انشا به صورت داستانی انتخاب میشود.

- معلم مربوطه می تواند به دانش آموزان داستانی (فیلم – کارتون و یا کتاب های داستان ) یا هر آنچه در ذهن اوست را انتخاب کرده و چند کلمه ای از آن را روی تخته سیاه می نویسد و از دانش آموزان می خواهد دنباله داستان خود را به میل خود ادامه دهند. که این امر در پرورش تخیل کودکان موثر می باشد.

- شیوه داستان گویی می تواند به چند شکل صورت بگیرد , به صورت نوشتاری یعنی کلماتی را در روی تخته سیاه که همدیگر را در حول محور موضوع مورد نظر , تداعی نماید و خود دانش آموزان ادامه دهند, یا این به صورت تصویری ( تصویر خوانی ) تصویری که حاوی یک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روی این تصویر مطالبی را بنویسند یا به روش دیگری که می تواند در پرورش خلاقیت کودکانی موثر افتد , این که یک قسمت داستان در تخته سیاه نوشته شود و در ادامه بچه ها خودشان با قوه و خلاقیت خود جملات و انشا را ادامه دهند. این روش در مناسبت ها کاربرد بهتری دارد , مثلاً در ماه رمضان می توانیم روی تخته سیاه مطلب را این گونه آغاز کنیم : (( در یکی از روزهای ماه رمضان علی در مدرسه می خواست آب بخورد و یک دفعه یادش افتاد که ... .

- برای دانش آموزان قصه ای بخوانیم یا بعد از آنها بخواهیم دوست دارند به جای کدام یک از شخصیت های قصه خوشش آمد خود را به جای آن شخصیت قرار داده و برای ما قصه شنیده را خلاصه نویسی نماید.

- تمامی موضوعات فصل ها را می توانیم در قالب داستان و به زبان بسیار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهیم.

- معلمان نیز باید با روش داستان نویسی و ساخت داستان , طولانی نبودن انشا آشنا شوند , هدف داستان و توالی مطلب را بدانند.